بِسْمِ ﭐللهِ ﭐلرَّحْمَنِ ﭐلرَّحِيمِ به نام خدا که رحمتش بىاندازه استو مهربانىاش همیشگى. الم ﴿۱﴾ الم «۱» غُلِبَتِ ﭐلرُّومُ ﴿۲﴾ رومیان مغلوب شدند، «۲» فِی أَدْنَى ﭐلْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ ﴿۳﴾ در نزدیکترین سرزمین [خود به حجاز که نواحى شام است]، و آنان پس از مغلوب شدنشان به زودى پیروز خواهند شد، «۳» فِی بِضْعِ سِنِینَ للهِ ﭐلْأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَیَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ ﭐلْمُؤْمِنُونَ ﴿۴﴾ [البته] در ظرف چند سال. [روشن است که] عاقبت و نتیجه کار پیش [از مغلوب شدن رومیان] و پس [از پیروزى رومیان] فقط در سیطره اراده و فرمان خداست، و آن روز [که رومیان پیروز شوند] مؤمنان خوشحال خواهند شد، «۴» بِنَصْرِ ﭐللهِ یَنصُرُ مَن یَشَاءُ وَهُوَ ﭐلْعَزِیزُ ﭐلرَّحِیمُ ﴿۵﴾ به سبب نصرت و یارى خدا، [آرى او] هرکس را بخواهد یارى مىدهد، و تنها او تواناى شکستناپذیر و مهربان است. «۵» وَعْدَ ﭐللهِ لَا یُخْلِفُ ﭐللهُ وَعْدَهُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ ﭐلنَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿۶﴾ خدا این وعده را داده است؛ و خدا از وعدهاش تخلف نمىکند، ولى بیشتر مردم معرفت [نسبت به وفاى قطعى خدا در مورد وعدهاش] ندارند. «۶» یَعْلَمُونَ ظَاهِراً مِّنَ ﭐلْحَیَاةِ ﭐلدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ ﭐلْئَاخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ ﴿۷﴾ [تنها] ظاهرى [محسوس] از زندگى دنیا را مىشناسند و آنان از آخرت [که سراى ابدى و داراى نعمت هاى جاودانى و حیات سرمدى است] بىخبرند. «۷» أَوَلَمْ یَتَفَکَّرُواْ فِی أَنفُسِهِمْ مَا خَلَقَ ﭐللهُ ﭐلسَّمَاوَاتِ وَﭐلْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا إِلَّا بِـﭑلْحَقِّ وَأَجَلٍ مُّسَمًّى وَإِنَّ کَثِیراً مِّنَ ﭐلنَّاسِ بِلِقَاءِ رَبِّهِمْ لَکَافِرُونَ ﴿۸﴾ آیا در [خلوت] درون خود اندیشه نکردهاند؟ [که] خدا آسمانها و زمین و آنچه را میان آنهاست، جز به حقّ و براى مدتى معیّن نیافریده است؛ و همانا بسیارى از مردم به لقاء پروردگارشان کافرند. «۸» أَوَلَمْ یَسِیرُواْ فِی ﭐلْأَرْضِ فَیَنظُرُواْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ ﭐلَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کَانُواْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُواْ ﭐلْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَکْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءََتْهُمْ رُسُلُهُم بِـﭑلْبَیِّنَاتِ فَمَا کَانَ ﭐللهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَلَکِن کَانُواْ أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ ﴿۹﴾ آیا [به غفلت نانى مىخورند و بىخبر به سر مىبرند و] در زمین گردش نکردهاند تا با تأمل بنگرند سرانجام کسانى که پیش از اینان بودند چگونه شد؟ آنان نیرومند‌تر از اینان بودند، و زمین را [براى هدفهاى گوناگون] زیر و رو کردند و آن را بیش از آنچه اینان آبادش کردند، آباد نمودند، و پیامبرانشان دلایل روشن براى آنان آوردند [ولى به سبب تکذیب پیامبرانشان هلاک شدند]؛ پس خدا بر آن نبود که به آنان ستم کند، ولى آنان بودند که به خودشان ستم مىکردند. «۹» ثُمَّ کَانَ عَاقِبَةَ ﭐلَّذِینَ أَسَاءُواْ ﭐلسُّوأَىٰ أَن کَذَّبُواْ بِئَایَاتِ ﭐللهِ وَکَانُواْ بِهَا یَسْتَهْزِئُون ﴿۱۰﴾ آنگاه بد‌ترین سرانجام، سرانجام کسانى بود که مرتکب زشتى شدند به سبب اینکه آیات خدا را تکذیب کردند و همواره آنها را به مسخره مىگرفتند. «۱۰» ﭐللهُ یَبْدَأُ ﭐلْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ ﴿۱۱﴾ خدا مخلوقات را مىآفریند، سپس آنان را [بعد از مرگشان] به حیات برمىگرداند، آنگاه شما را به سوى او بازمىگردانند، «۱۱» وَیَوْمَ تَقُومُ ﭐلسَّاعَةُ یُبْلِسُ ﭐلْمُجْرِمُونَ ﴿۱۲﴾ روزى که قیامت برپا شود گنهکاران [از شدت سختى و هولناکى آن اندوهگین گردند و به علت پذیرفته نشدن بهانه و عذرشان از رحمت خدا] مأیوس مىشوند، «۱۲» وَلَمْ یَکُن لَّهُم مِّن شُرَکَائِهِمْ شُفَعَاءُ وَکَانُواْ بِشُرَکَائِهِمْ کَافِرِینَ ﴿۱۳﴾ و از معبودانشان [که آنها را کورکورانه مىپرستیدند] براى آنان شفیعانى نخواهد بود، و آنان معبودانشان را [از روى واقعیت] انکار مىکنند، «۱۳» وَیَوْمَ تَقُومُ ﭐلسَّاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ ﴿۱۴﴾ روزى که قیامت برپا شود آن روز [همه] از هم جدا مىشوند، «۱۴» فَأَمَّا ﭐلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ﭐلصَّالِحَاتِ فَهُمْ فِی رَوْضَةٍ یُحْبَرُونَ ﴿۱۵﴾ اما کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دادهاند، آنان را در بوستانى [سرسبز و خرم] مسرور وشادمانمىدارند. «۱۵» وَأَمَّا ﭐلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِئَایَاتِنا وَلِقَاءِ ﭐلْئَاخِرَةِ فَأُوْلَـٰئِکَ فِی ﭐلْعَذَابِ مُحْضَرُونَ ﴿۱۶﴾ اما کسانى که کفر ورزیده و آیات ما و دیدار آخرت را تکذیب کردهاند، احضارشدگان در عذاباند. «۱۶» فَسُبْحَانَ ﭐللهِ حِینَ تُمْسُونَ وَحِینَ تُصْبِحُونَ ﴿۱۷﴾ پس خدا را هنگامى که وارد شب مىشوید و هنگامى که به صبح در مىآیید تسبیح گویید، «۱۷» وَلَهُ ﭐلْحَمْدُ فِی ﭐلسَّمَاوَاتِ وَﭐلْأَرْضِ وَعَشِیّاً وَحِینَ تُظْهِرُونَ ﴿۱۸﴾ همه ستایشها در آسمانها و زمین ویژه اوست و شب و آنگاه که وارد ظهر مىشوید [نیز خدا را تسبیح گویید.] «۱۸» یُخْرِجُ ﭐلْحَیَّ مِنَ ﭐلْمَیِّتِ وَیُخْرِجُ ﭐلْمَیِّتَ مِنَ ﭐلْحَیِّ وَیُحْیِی ﭐلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَکَذَ ٰلِکَ تُخْرَجُونَ ﴿۱۹﴾ زنده را از مرده بیرون مىآورد و مرده را از زنده خارج مىکند، و زمین را پس از مردگىاش زنده مىنماید؛ و اینگونه شما را [از گورها] بیرون مىآورند. «۱۹» وَمِنْ ءَایَاتِهِ أَنْ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ إِذَا أَنتُم بَشَرٌ تَنتَشِرُونَ ﴿۲۰﴾ از نشانههاى [قدرت و ربوبیت] او این است که شما را از خاکى [بىجان] آفرید؛ پس اکنون بشرى هستید که [روى زمین] پراکنده و پخش هستید، «۲۰» وَمِنْ ءَایَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْکُنُواْ إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَ ٰلِکَ لَئَایَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ ﴿۲۱﴾ و از نشانههاى [قدرت و ربوبیت] او این است که براى شما از جنس خودتان همسرانى آفرید تا در کنارشان آرامش یابید و در میان شما دوستى و مهربانى قرار داد؛ یقیناً در این [کار شگفتانگیز] نشانههایى است براى مردمى که مىاندیشند، «۲۱» وَمِنْ ءَایَاتِهِ خَلْقُ ﭐلسَّمَاوَاتِ وَﭐلْأَرْضِ وَﭐخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوَانِکُمْ إِنَّ فِی ذَ ٰلِکَ لَئَایَاتٍ لِّلْعَالِمِینَ ﴿۲۲﴾ و از نشانههاى [قدرت و ربوبیت] او آفرینش آسمانها وزمین و اختلاف زبانها و رنگهاى شماست؛ بىتردید در این [واقعیات] نشانههایى است براى دانایان، «۲۲» وَمِنْ ءَایَاتِهِ مَنَامُکُم بِـﭑللَّیْلِ وَﭐلنَّهَارِ وَﭐبْتِغَاؤُکُم مِّن فَضْلِهِ إِنَّ فِی ذَ ٰلِکَ لَئَایَاتٍ لِّقَوْمٍ یَسْمَعُونَ ﴿۲۳﴾ و از نشانههاى [قدرت و ربوبیت] او خواب شما وجستجویتان براى تأمین معاش در شب وروز است، یقیناً در این [امور] نشانههایى است براى مردمى که گوش شنوا دارند، «۲۳» وَمِنْ ءَایَاتِهِ یُرِیکُمُ ﭐلْبَرْقَ خَوْفاً وَطَمَعاً وَیُنَزِّلُ مِنَ ﭐلسَّمَاءِ مَاءً فَیُحْیِی بِهِ ﭐلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِی ذَ ٰلِکَ لَئَایَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ ﴿۲۴﴾ و از نشانههاى [قدرت و ربوبیت] اوست که برق را مایه ترس [از صاعقه] و امید [به باران] به شما مىنمایاند، و از آسمان، آبى نازل مىکند که زمین را پس از مردگىاش به وسیله آن زنده مىکند؛ قطعاً در این [شگفتىهاى آفرینش] نشانههایى است براى مردمى که تعقّل مىکنند. «۲۴» وَمِنْ ءَایَاتِهِ أَن تَقُومَ ﭐلسَّمَاءُ وَﭐلْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذَا دَعَاکُمْ دَعْوَةً مِّنَ ﭐلْأَرْضِ إِذَا أَنتُمْ تَخْرُجُونَ ﴿۲۵﴾ و از نشانههاى [قدرت و ربوبیت] او این است که آسمان و زمین به فرمانش برپایند، سپس زمانى که شما را با یک دعوت از زمین بخواند، ناگاه [از گورها] بیرون مىآیید، «۲۵» وَلَهُ مَن فِی ﭐلسَّمَاوَاتِ وَﭐلْأَرْضِ کُلٌّ لَّهُ قَانِتُونَ ﴿۲۶﴾ هر که در آسمانها و زمین است، فقط در سیطره مالکیّت و فرمانروایى اوست، و همه براى او خاضعاند، «۲۶» وَهُوَ ﭐلَّذِی یَبْدَأُ ﭐلْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَیْهِ وَلَهُ ﭐلْمَثَلُ ﭐلْأَعْلَىٰ فِی ﭐلسَّمَاوَاتِ وَﭐلْأَرْضِ وَهُوَ ﭐلْعَزِیزُ ﭐلْحَکِیمُ ﴿۲۷﴾ اوست که مخلوقات را مىآفریند سپس آنان را [پس از مرگشان] باز مىگرداند؛ و این [کار] براى او آسانتر است. و بر‌ترین وصفها در آسمانها و زمین ویژه اوست؛ و او تواناى شکستناپذیر و حکیم است. «۲۷» ضَرَبَ لَکُم مَّثَلاًَ مِنْ أَنفُسِکُمْ هَل لَّکُم مِّن مَّا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُم مِّن شُرَکَاءَ فِی مَا رَزَقْنَاکُمْ فَأَنتُمْ فِیهِ سَوَاءٌ تَخَافُونَهُمْ کَخِیفَتِکُمْ أَنفُسَکُمْ کَذَ ٰلِکَ نُفَصِّلُ ﭐلْئَایَاتِ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ ﴿۲۸﴾ خدا از [وضع و حال] خودتان براى شما مثلى زده است، آیا از بردگانتان در آنچه [از نعمتها و ثروتها] به شما روزى دادهایم، شریکانى دارید که شما در آن [نعمتها و ثروتها] با هم برابر و یکسان باشید، و همان گونه که از یکدیگر مىترسید [که یکى از شما نعمت و ثروت مشترک را ویژه خود کند] از بردگانتان هم بترسید؟ [بىتردید در میان آزاد و برده و مولا و عبد و مالک و مملوک چنین شرکتى وجود ندارد، پس چگونه ممکن است مملوک خدا در خدایى، ربوبیت، خالقیت و مالکیّت شریک او باشد؟!] اینگونه آیات خود را براى مردمى که تعقّل مىکنند، بیان مىکنیم. «۲۸» بَلِ ﭐتَّبَعَ ﭐلَّذِینَ ظَلَمُواْ أَهْوَاءَهُم بِغَیْرِ عِلْمٍ فَمَن یَهْدِی مَنْ أَضَلَّ ﭐللهُ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِینَ ﴿۲۹﴾ [اعتقاد و عمل مشرکان بر پایه تعقّل نیست] بلکه آنان که [با شرکورزى] ستم کردهاند بر اساس نادانى از هواهاى نفسانى خود پیروى نمودهاند؛ پس کسانى را که خدا [به کیفر پیروى از هواها] گمراه کرده است، چه کسى هدایت مىکند؟ و آنان هیچ یارىکنندهاى [که از گمراهى و عذاب نجاتشان دهد] نخواهند داشت. «۲۹» فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَةَ ﭐللهِ ﭐلَّتِی فَطَرَ ﭐلنَّاسَ عَلَیْهَا لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ ﭐللهِ ذَ ٰلِکَ ﭐلدِّینُ ﭐلْقَیِّمُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ ﭐلنَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿۳۰﴾ پس [با توجه به بىپایه بودن شرک] حقگرایانه و بدون انحراف با همه وجودت به سوى این دین [توحیدى] روى آور، [و پابرجا و ثابت بر] سرشت خدا که مردم را بر آن سرشته است باش براى آفرینش خدا هیچگونه تغییر و تبدیلى نیست؛ این است دین استوار؛ ولى بیشتر مردم معرفت [به این حقیقت اصیل] ندارند. «۳۰» مُنِیبِینَ إِلَیْهِ وَﭐتَّقُوهُ وَأَقِیمُواْ ﭐلصَّلوٰةَ وَلَا تَکُونُواْ مِنَ ﭐلْمُشْرِکِینَ ﴿۳۱﴾ ] پاىبند به همان سرشت خدایى باشید] در حالى که روىآورندگان به سوى او هستید و از او پروا کنید و نماز را برپا دارید و از مشرکان نباشید. «۳۱» مِنَ ﭐلَّذِینَ فَرَّقُواْ دِینَهُمْ وَکَانُواْ شِیَعاً کُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ ﴿۳۲﴾ مشرکانى که دینشان را بخش بخش کردند و [سرانجام] گروه گروه شدند، در حالى که هر گروهى به آنچه [از بخشى از دین] نزد آنان است [به تصور اینکه حق است] شادمانند! «۳۲» وَإِذَا مَسَّ ﭐلنَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْاْ رَبَّهُم مُّنِیبِینَ إِلَیْهِ ثُمَّ إِذَا أَذَاقَهُم مِّنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِیقٌ مِّنْهُم بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ ﴿۳۳﴾ هنگامى که به مردم آسیبى برسد، پروردگارشان را در حالى که به سوى او روى آوردهاند مىخوانند، سپس زمانى که رحمتى از سوى خود [چون نعمت، ثروت، اولاد و امنیت] به آنان بچشاند، ناگهان گروهى از آنان به پروردگارشان شرک مىورزند. «۳۳» لِیَکْفُرُواْ بِمَا ءَاتَیْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۳۴﴾ بگذار تا به آنچه به آنان دادهایم، ناسپاسى کنند، بنابراین [از نعمت هاى اندک و زودگذر] برخوردار شوید که سپس خواهید دانست [سرنوشت و کیفر ناسپاسان چیست؟] «۳۴» أَمْ أَنزَلْنَا عَلَیْهِمْ سُلْطَاناً فَهُوَ یَتَکَلَّمُ بِمَا کَانُواْ بِهِ یُشْرِکُونَ ﴿۳۵﴾ یا [مگر] دلیلى استوار بر آنان نازل کردهایم که آن دلیل [بر حقّانیّت] معبودانى که به وسیله آن [به خدا] شرک مىورزند، سخن مىگوید؟ «۳۵» وَإِذَا أَذَقْنَا ﭐلنَّاسَ رَحْمَةً فَرِحُواْ بِهَا وَإِن تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ إِذَا هُمْ یَقْنَطُونَ ﴿۳۶﴾ هرگاه به مردم رحمتى [چون نعمت، ثروت، اولاد و امنیت] بچشانیم به آن شادمان مىشوند، و چون به سبب گناهانى که مرتکب شدهاند آسیبى به آنان رسد، ناگهان ناامید مىشوند. «۳۶» أَوَلَمْ یَرَوْاْ أَنَّ ﭐللهَ یَبْسُطُ ﭐلرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ وَیَقْدِرُ إِنَّ فِی ذَ ٰلِکَ لَئَایَاتٍ لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ ﴿۳۷﴾ آیا ندانستهاند که خدا رزق را براى هرکه بخواهد گسترده قرار مىدهد و [براى هر که بخواهد] تنگ مىگیرد؟ یقیناً در این [برنامه] نشانههایى بر حکمت خدا براى مردمى است که ایمان دارند. «۳۷» فَئَاتِ ذَا ﭐلْقُرْبَىٰ حَقَّهُ وَﭐلْمِسْکِینَ وَﭐبْنَ ﭐلسَّبِیلِ ذَ ٰلِکَ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجْهَ ﭐللهِ وَأُوْلَـٰئِکَ هُمُ ﭐلْمُفْلِحُونَ ﴿۳۸﴾ پس [با توجه به فراخبخشى خدا در روزى و رزق] حقّ خویشاوند و مسکین و در راه مانده را بده. این انفاق براى آنان که خشنودى خدا را مىخواهند بهتر است؛ و اینان [که حقوق مالى را مىپردازند] بر موانع و مشکلات پیروزند. «۳۸» وَمَا ءَاتَیْتُم مِّن رِّباً لِّیَرْبُوَاْ فِی أَمْوَالِ ﭐلنَّاسِ فَلَا یَرْبُواْ عِندَ ﭐللهِ وَمَا ءَاتَیْتُم مِّن زَکَوٰةٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ ﭐللهِ فَأُوْلَـٰئِکَ هُمُ ﭐلْمُضْعِفُونَ ﴿۳۹﴾ اموال و اجناسى را که [به صورت وام] به ربا مىدهید تا در میان اموال مردم فزونى یابد، نزد خدا فزونى نخواهد یافت؛ و آنچه از زکات مىدهید که [به سبب پرداختنش] خشنودى خدا را مىخواهید [مایه فزونى است]؛ پس این زکات دهندگانند که مال و ثوابشان دو چندان مىشود. «۳۹» ﭐللهُ ﭐلَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ هَلْ مِن شُرَکَائِکُم مَّن یَفْعَلُ مِن ذَ ٰلِکم مِّن شَیْءٍ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا یُشْرِکُونَ ﴿۴۰﴾ خداست که شما را آفرید، آنگاه به شما روزى داد، سپس شما را مىمیراند، و پس از آن شما را زنده مىکند؛ آیا از معبودان شما کسى هست که چیزى از این [کارها] را انجام دهد؟ او منزّه و بر‌تر است از اینکه به او شرک ورزند. «۴۰» ظَهَرَ ﭐلْفَسَادُ فِی ﭐلْبَرِّ وَﭐلْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی ﭐلنَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعْضَ ﭐلَّذِی عَمِلُواْ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ ﴿۴۱﴾ در خشکى و دریا به سبب اعمال زشتى که مردم به دست خود مرتکب شدند، فساد و تباهى نمودار شده است تا [خدا کیفر] برخى از آنچه را انجام دادهاند به آنان بچشاند، تا [از گناه و طغیان] برگردند. «۴۱» قُلْ سِیرُواْ فِی ﭐلْأَرْضِ فَـﭑنظُرُواْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ ﭐلَّذِینَ مِن قَبْلُ کَانَ أَکْثَرُهُم مُّشْرِکِینَ ﴿۴۲﴾ بگو: در زمین بگردید پس با تأمل بنگرید که سرانجام کسانى که پیشتر بودند [و مرتکب کار زشت شدند] چگونه شد؟ بیشتر آنان مشرک بودند. «۴۲» فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ ﭐلْقَیِّمِ مِن قَبْلِ أَن یَأْتِیَ یَوْمٌ لَّا مَرَدَّ لَهُ مِنَ ﭐللهِ یَوْمَئِذٍ یَصَّدَّعُونَ ﴿۴۳﴾ پس [با توجه به بىپایه بودن شرک] با همه وجودت به سوى این دین استوار روى آور پیش از آنکه روزى فرا رسد که از سوى خدا هیچ بازگشتى براى آن نیست، آن روز [همه مردم] دستهدسته و گروه گروه شوند. «۴۳» مَن کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَمَنْ عَمِلَ صَالِحاً فَلِأَنفُسِهِمْ یَمْهَدُونَ ﴿۴۴﴾ کسانى که کافر شوند کفرشان به زیان خود آنان است، و آنان که کار شایسته انجام دهند، [بستر امن و آسایش و اقامتگاه جاویدى] براى خود آماده مىکنند، «۴۴» لِیَجْزِیَ ﭐلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ﭐلصَّالِحَاتِ مِن فَضْلِهِ إِنَّهُ لَا یُحِبُّ ﭐلْکَافِرِینَ ﴿۴۵﴾ تا خدا به کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دادهاند از فضل خود پاداش دهد [و کافران را از رحمتش محروم کند]؛ زیرا خدا کافران را دوست ندارد. «۴۵» وَمِنْ ءَایَاتِهِ أَن یُرْسِلَ ﭐلرِّیَاحَ مُبَشِّرَاتٍ وَلِیُذِیقَکُم مِّن رَّحْمَتِهِ وَلِتَجْرِیَ ﭐلْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُواْ مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿۴۶﴾ و از نشانههاى [قدرت و ربوبیت] او این است که بادها را مژده دهنده مىفرستد، تا بخشى از [باران] رحمتش را به شما بچشاند، و کشتىها [به وسیله بادها] به فرمان او حرکت کنند، و نیز براى اینکه رزق او را بجویید، و سپاس گزارى کنید. «۴۶» وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ رُسُلاًَ إِلَىٰ قَوْمِهِمْ فَجَاءُوهُم بِـﭑلْبَیِّنَاتِ فَـﭑنتَقَمْنَا مِنَ ﭐلَّذِینَ أَجْرَمُواْ وَکَانَ حَقّاً عَلَیْنَا نَصْرُ ﭐلْمُؤْمِنِینَ ﴿۴۷﴾ به راستى پیش از تو پیامبرانى را به سوى قومشان فرستادیم که براى آنان دلایل روشن آوردند، سپس ما از آنان که مرتکب گناه شدند، انتقام گرفتیم [و مؤمنان را یارى دادیم]؛ و یارى مؤمنان حقّى بر عهده ماست. «۴۷» ﭐللهُ ﭐلَّذِی یُرْسِلُ ﭐلرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَاباً فَیَبْسُطُهُ فِی ﭐلسَّمَاءِ کَیْفَ یَشَاءُ وَیَجْعَلُهُ کِسَفاً فَتَرَى ﭐلْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ یَسْتَبْشِرُونَ ﴿۴۸﴾ خداست که بادها را مىفرستد تا ابرى را برمىانگیزد، پس آن را در آسمان آن گونه که بخواهد مىگستراند و به صورت بخش بخش و پارههاى مختلف در مىآورد، آنگاه باران را مىبینى که از لابهلاى آن بیرون مىآید در آن زمان آن را به هرکس از بندگانش که بخواهد مىرساند، آن زمان است شادمان و خوشحال مىشوند. «۴۸» وَإِن کَانُواْ مِن قَبْلِ أَن یُنَزَّلَ عَلَیْهِم مِّن قَبْلِهِ لَمُبْلِسِینَ ﴿۴۹﴾ همانا پیش از آنکه باران بر آنان نازل شود، [آرى] پیش از آن مأیوس و ناامید بودند. «۴۹» فَـﭑنظُرْ إِلَىٰ ءَاثَارِ رَحْمَتِ ﭐللهِ کَیْفَ یُحْیِی ﭐلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ ذَ ٰلِکَ لَمُحْیِی ﭐلْمَوْتَىٰ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿۵۰﴾ پس با تأمل به آثار رحمت خدا بنگر که چگونه زمین را پس از مردگىاش زنده مىکند، بىتردید این [خداى قدرتمند] زندهکننده مردگان است و او بر هر کارى تواناست. «۵۰» وَلَئِنْ أَرْسَلْنَا رِیحاً فَرَأَوْهُ مُصْفَرّاً لَّظَلُّواْ مِن بَعْدِهِ یَکْفُرُونَ ﴿۵۱﴾ و اگر بادى [سوزان و زیانبار] بفرستیم، در نتیجه آن [زراعت] را زرد شده ببینند، پس از آن [به جاى جبران گناهانى که سبب این آسیب شده] ناسپاس مىشوند. «۵۱» فَإِنَّکَ لَا تُسْمِعُ ﭐلْمَوْتَىٰ وَلَا تُسْمِعُ ﭐلصُّمَّ ﭐلدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْاْ مُدْبِرِینَ ﴿۵۲﴾ [اینان که کفر را بر ایمان ترجیح دادهاند، مانند مردگاناند] پس تو نمىتوانى [دعوتت را] به مردگان بشنوانى و نمىتوانى دعوتت را به کران زمانى که پشتکنان روى مىگردانند، بشنوانى. «۵۲» وَمَا أَنتَ بِهَادِی ﭐلْعُمْیِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن یُؤْمِنُ بِئَایَاتِنا فَهُم مُّسْلِمُونَ ﴿۵۳﴾ و تو هدایتکننده کوردلان از گمراهىشان نیستى، و جز به آنان که به آیات ما ایمان مىآورند و تسلیم [فرمانها و احکام ما] هستند، نمىتوانى [دعوتت] را بشنوانى. «۵۳» ﭐللهُ ﭐلَّذِی خَلَقَکُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفاً وَشَیْبَةً یَخْلُقُ مَا یَشَاءُ وَهُوَ ﭐلْعَلِیمُ ﭐلْقَدِیرُ ﴿۵۴﴾ خداست که شما را از ناتوانى آفرید، سپس بعد از ناتوانى نیرومندى داد، آنگاه بعد از نیرومندى، سستى و پیرى قرار داد؛ هرچه بخواهد مىآفریند و او دانا و تواناست. «۵۴» وَیَوْمَ تَقُومُ ﭐلسَّاعَةُ یُقْسِمُ ﭐلْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُواْ غَیْرَ سَاعَةٍ کَذَ ٰلِکَ کَانُواْ یُؤْفَکُونَ ﴿۵۵﴾ روزى که قیامت برپا مىشود، مجرمان سوگند مىخورند که [فاصله مرگ تا قیامت را] جز ساعتى درنگ نکردهاند، اینگونه [که در قیامت دروغ مىگویند و منحرف از حقیقت هستند در دنیا نیز همواره از حق به باطل] منحرف مىشدند. «۵۵» وَقَالَ ﭐلَّذِینَ أُوتُواْ ﭐلْعِلْمَ وَﭐلْإِیمَانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِی کِتَابِ ﭐللهِ إِلَىٰ یَوْمِ ﭐلْبَعْثِ فَهَذَا یَوْمُ ﭐلْبَعْثِ وَلَکِنَّکُمْ کُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۵۶﴾ کسانى که دانش و ایمان به آنان داده شده مىگویند: بىتردید شما [بر طبق قضا و قدر ثبت شده] در کتاب خدا [لوح محفوظ] تا روز قیامت درنگ کردهاید و این روز قیامت است، ولى شما [به اینکه قیامت حق است] معرفت نداشتید. «۵۶» فَیَوْمَئِذٍ لَّا یَنفَعُ ﭐلَّذِینَ ظَلَمُواْ مَعْذِرَتُهُمْ وَلَا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ ﴿۵۷﴾ نهایتاً در آن روز کسانى که [به آیات ما و پیامبران] ستم کردهاند، عذرخواهىشان به آنان سود نمىدهد، و نه از آنان مىخواهند که [براى به دست آوردن خشنودى خدا] عذرخواهى کنند، «۵۷» وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِی هَذَا ﭐلْقُرْءَانِ مِن کُلِّ مَثَلٍ وَلَئِن جِئْتَهُم بِئَایَةٍ لَیَقُولَنَّ ﭐلَّذِینَ کَفَرُواْ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ ﴿۵۸﴾ به راستى در این قرآن براى مردم از هرگونه مثلى زدیم. و اگر براى آنان معجزهاى [که خود درخواست دارند] بیاورى آنان که کفر ورزیدهاند، قطعاً خواهند گفت: شما جز باطلگرا نیستید [و این معجزهاى که آوردید، جز باطل نیست.] «۵۸» کَذَ ٰلِکَ یَطْبَعُ ﭐللهُ عَلَىٰ قُلُوبِ ﭐلَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ ﴿۵۹﴾ خدا اینگونه بر دلهاى کسانى که معرفت ندارند مُهر [تیرهبختى] مىنهد. «۵۹» فَـﭑصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ ﭐللهِ حَقٌّ وَلَا یَسْتَخِفَّنَّکَ ﭐلَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ ﴿۶۰﴾ پس [بر آزار و یاوهگویى این تیرهبختان] شکیبایى کن که یقیناً وعده خدا [در مورد یارى و پیروزى تو] حق است، و مبادا آنان که یقین [به وعدههاى حق و برپا شدن قیامت] ندارند تو را به ناشکیبایى و سبکسارى وادارند. «۶۰»